Kalmerende signalen VS. stress signalen. Wat is het verschil?

Om gelijk met de deur in huis te vallen: Veel kalmerende signalen kunnen ook stresssignalen zijn. Denk aan gapen, wegkijken, knipperen, tongelen of uitschudden.

Kalmerende signalen kunnen betekenen dat er bepaalde mate van spanning aanwezig is, maar dit is afhankelijk van de context en de herhaling en combinatie van signalen die de hond laat zien. Kalmerende signalen staan vaak in relatie tot of zijn in context met iets anders als stresssignalen en hierbij kun je nog spreken van een vorm van communicatie tussen de hond en de prikkel.

Of deze communicatie altijd bewust wordt ingezet is helaas nog niet duidelijk. Maar dat het een vorm van communicatie is, is wel 100% zeker.

Betekent dit dat dat elke keer als de hond een kalmerend signaal laat zien dat hij stress ervaart? Nee zeker niet. De term kalmerende signalen geeft het al aan. Kalmerende signalen worden vaker gebruikt in ontspannen situaties ter bevestiging van de harmonie. Twee honden die bijvoorbeeld kalm naast elkaar zitten kunnen wegkijken van elkaar, als bevestiging dat de situatie kalm en ontspannen is en er geen kwade bedoelingen zijn.

Een kalmerend signaal is kalmerend tegenover de ander. Het vertelt ons dat de hond niet op zijn gemak is en dat hij aan jou vraagt rustiger aan te doen of afstand te houden.

Hoe kunnen we dit vertalen naar de praktijk?

Stel je komt een andere hond tegemoet lopen. Als 2 vreemde honden recht op elkaar af lopen kan dit soms voor wat spanning zorgen. Wie is die andere hond? Is hij vriendelijk? Moet ik kennismaken of mag ik doorlopen? Wie is die persoon die bij de hond hoort? Vanaf de afstand dat beide honden nog kalm zijn, nog rustig kunnen nadenken en goed met elkaar kunnen communiceren noemen wij het vaak kalmerende signalen. Dan worden de kalmerende signalen gebruikt om aan te geven dat de hond het spannend kan vinden, dat hij afstand nodig heeft. De honden zijn beleefd en kalm aan het communiceren. Hoe ziet dit communiceren er nu uit?

De honden kunnen langzamer gaan lopen om de snelheid te doen verminderen. Ze kunnen links en rechts even spontaan gaan snuffelen, de honden kunnen wegkijken en ze kunnen ervoor kiezen om een bochtje te maken waardoor ze niet recht op elkaar af lopen. Al deze gedragingen en signalen noemen wij kalmerende signalen. Het zijn signalen waarmee de hond duidelijk aan het communiceren is dat hij geen kwade bedoelingen heeft, geen contact wil of om gewoon beleefd te zijn en de andere hond op zijn gemak te stellen. De signalen worden rustig en kalm gegeven met een relaxte lichaamshouding.

Zouden al deze signalen genegeerd worden (Bijvoorbeeld doordat de begeleiders het niet goed door hebben of bijvoorbeeld dat één van de twee honden nog niet zo sociaal vaardig is). Dan komen de honden toch dichter bij elkaar op een onbeleefde manier en dan kan de spanning (stress) bij de honden zich opstapelen. Door de stijgende spanning verliezen honden het vermogen om bewust te communiceren en dan spreken we van stress signalen. De signalen die dan getoond worden zijn niet meer over nagedacht en hebben niet meer het doel om beleefd met elkaar te communiceren.

We zien dan vaak honden die signalen tonen met hele korte tussenpozen, heel veel verschillende signalen achter elkaar laten zien en we zien een hele gespannen en stijve lichaamshouding. De honden kunnen bijvoorbeeld een aantal keren achter elkaar gaan gapen, tongelen, wegkijken.

Nog een voorbeeld: Gapen.

Als een hond gaapt omdat hij in een spannende situatie komt. Bijvoorbeeld een hond die door een over gebukt persoon over zijn hoofd geaaid wordt. Dan gaat hij gapen omdat hij het spannend vind, een stressreactie. (Over de hond heen hangen is namelijk erg onbeleefd, honden hebben een grote persoonlijke ruimte. Ook het aaien over het hoofd is erg spannend voor veel honden).

Voor ons is deze gaap dan een duidelijk teken dat de hond afstand vraagt, een kalme manier om te communiceren. Voor ons is dat dus een kalmerend signaal. Het kalmerende signaal die de hond op dat moment geeft komt dus voort vanuit een beetje stress bij de hond.

Wat zijn kalmerende signalen? Hoe en wanneer worden de signalen gebruikt? En waarvoor dienen ze.

Turid Rugaas heeft de kalmerende signalen ontdekt en op de kaart gebracht, deze heeft ze allemaal beschreven in haar boekje: Kalmerende signalen, in gesprek met je hond. Er zijn ruim 30 verschillende kalmerende signalen. Honden zijn voornamelijk bezig met conflict vermijdende signalen, dit wordt helaas vaak niet door ons als mensen herkent.

Hondentaal is erg subtiel en complex. Doordat honden sociale dieren zijn hebben ze een erg ingewikkeld communicatie systeem nodig om ervoor te zorgen dat er in harmonie samen geleefd kan worden. In het wild leven honden en wolven in een familie groep. Het is dan ook heel erg belangrijk om conflict vermijdend te kunnen communiceren voor het voortbestaan van de groep. Om goed met elkaar overweg te kunnen en om te zorgen dat er geen conflicten ontstaan die een gevaar kunnen brengen aan de groep of zichzelf gebruiken honden veel communicatie signalen. Honden willen hiermee conflicten voorkomen!

Naast kalmerende signalen bestaan er ook stress signalen en afstand vergrotende signalen. Kalmerende signalen is hiervan de grootste groep. Hiervan maken honden het meeste gebruik. Honden gebruiken deze signalen, hoe subtiel dan ook, de hele dag door.

Kalmerende signalen worden voornamelijk gegeven tijdens interactie. Het zien van kalmerende signalen is een goed teken. Hij is beleefd en kalm met je aan het communiceren. Met kalmerende signalen probeert de hond te vragen om meer ruimte. Allemaal communicatie. Ze voorkomen met deze signalen dat er conflicten ontstaan. Hij wil dus iets zeggen, vragen of duidelijk maken.

Afstand vragen, respect tonen, ontlading van spanning. Alles draagt bij om zo conflictloos mogelijk met elkaar om te gaan.

Kalmerende signalen zijn dus altijd onderdeel van een gesprek.

Context

In de gehele context kun je dus ontdekken wat je hond precies bedoelt met het signaal. Een Gaap kan immers een kalmerend signaal zijn, maar ook een stress signaal.Wat gebeurt er in de omgeving. Hoe is de gemoedstoestand. Hoe Vaak worden de signalen getoond en hoeveel?

Wat zijn stress signalen?

Als er stress is dan verliest een hond het vermogen om te communiceren. Het voorbeeld van hierboven over het gapen tijdens het aaien is een mooi voorbeeld. De hond kiest ervoor om te gapen omdat hij het spannend vind. Zouden wij dit signaal niet respecteren, of zouden wij niet antwoorden op dit ( op dat moment nog een kalmerend signaal) kan de hond ervaren dat zijn poging tot communicatie niet werkt.

Als wij er dan ook nog voor kiezen om de hond vast te pakken en een knuffel te geven kan de spanning erg hoog oplopen. Zijn pogingen om met ons te communiceren zijn mislukt, de spanning stijgt en de hond verliest langzaam zijn manier om op een kalme manier te communiceren. Hij gaat hijgen, Hij tongelt veel en vaak, laat zijn oogwit bijna continu zien en zijn hele lichaam is niet meer relaxed maar juist heel gespannen.

In deze situatie spreken we van Stress signalen, ze worden vaak herhaalt, de lichaamshouding en gemoedstoestand is gespannen, de context over het algemeen is gespannen geworden en de hond is op dit moment niet meer in staat om kalm te communiceren.

Vaak na afloop zal de hond zich even uitschudden, op deze manier kan de hond zich even ontladen. Hij schudt letterlijk even de spanning uit zijn lijf.

Samenvatting/conclusie

Alle kalmerende signalen kunnen stress betekenen in de juiste context, maar kalmerende signalen staan vaak in relatie tot of zijn in context met iets anders en kun je nog spreken van een vorm van communicatie tussen de hond en de prikkels

Wil je meer signalen leren herkennen? in mijn boekje "Kijk eens"leer ik je nog meer hondentaal en signalen door middel van fotos. Meer informatie of bestellen? Dat kan via deze link: https://ambersdogwise.nl/dienst-2/